Żyjąc w dobie informatyzacji społeczeństw XXI wieku, ludzkość doświadcza niespotykanego dotąd tempa życia oraz wymiany informacji. Skala, z jaką zawiązujemy nowe znajomości i rozwijamy kontakty nie tylko z lokalnymi, ale i międzynarodowymi partnerami jest bezprecedensowa. Stwarza to potrzebę stosowania wspólnego języka zarówno na płaszczyźnie lingwistycznej, jak i ekonomicznej. Według szacunków obecnie około 30-50% powstałych wpisów celnych jest błędnie sklasyfikowanych. W przeszłości zapewne było ich więcej. Potrzeba ujednolicenia systemu dała początek kodom HS, będącym swojego rodzaju odpowiednikiem mowy wspólnej w wymiarze handlowym.

Czym są kody HS?

The Harmonized Commodity Description and Coding System, czyli Zharmonizowany System Oznaczania i Kodowania Towarów w skrócie HS, to międzynarodowa nomenklatura jednolitej klasyfikacji produktów. Jest ona wykorzystywana przez ponad 200 państw na całym świecie, w tym Unię Europejską, Chiny, Stany Zjednoczone czy Japonię. Sam system obejmuje ponad 5000 grup towarowych, a szacunki wskazują, że klasyfikuje on ponad 98% handlu międzynarodowego.

Kod składa się z 6 cyfr i jest indywidualną charakterystyką wybranej grupy towarowej, przykładowo wapń oznaczamy przez kombinację 280512.

Trochę historii

Początkami klasyfikacji towarów była powstała w 1970 roku nomenklatura „Customs Cooperation Council Nomenclature” opracowana przez Światową Organizację Celną w Brukseli, funkcjonującą od 1950 roku. W celu upowszechnienia systemy oraz zapewnienia, że jest on kompatybilny z nowoczesnymi, skomputeryzowanymi metodami prowadzenia działalności gospodarczej postanowiono go rozwinąć. Wówczas rozpoczęły się prace na systemem HS, który używany jest od 1983 roku, gdy większość państw członkowskich Światowej Organizacji Handlu (WTO – World Trade Organisation) przyjęła nowy sposób klasyfikacji produktów.

Jak to działa?

System HS, stworzony przez Światową Organizację Celną (WCO – World Customs Organization), która za pośrednictwem specjalnie powoływanego Komitetu Systemu Zharmonizowanego uaktualnia klasyfikację. Nowelizacje pojawiają się co 5 – 6 lat, a najnowsza wersja kodu obowiązuje od 1 stycznia 2017 roku. W związku z tym kolejnej aktualizacji należy spodziewać się w styczniu 2022 roku. Dotychczas podczas nowelizacji znacząca większość kodów nie ulegała zmianie, powstawało kilkaset nowych, niektóre ulegały redukcji, a inne zostawały usuwane.

Dlaczego tak rzadko?

Sens istnienia jednego, wspólnego systemu identyfikacji dóbr opiera się przede wszystkim na jego trwałości. Gdyby zmiany zachodziły co przysłowiową „chwilę”, powodowałyby chaos i stwarzały ryzyko błędnej rejestracji towarów, słowem wywoływałyby dokładnie to, przed czym kody HS mają chronić. Do tego dochodzi też konflikt interesów między poszczególnymi członkami organizacji, chcącymi dostosować oraz nadawać oznaczenia w taki sposób i przy takich rozróżnieniach, by odpowiadały m.in. polityce celnej prowadzonej w kraju. Wreszcie, należy pamiętać o rozwlekłych procesach administracyjnych towarzyszących tak szerokim zmianom oraz czasie potrzebnym na analizę i identyfikację grup produktowych, które powinny znaleźć się w nowym zestawieniu.

Wielkie znaczenie małego kodu

Istnieje kilka powodów, dla których kody HS są już w tym momencie niezbędnym elementem światowej wymiany handlowej. Przede wszystkim pozwalają one na usystematyzowanie produktów oraz interpretacje tego, czym tak naprawdę są. Sprawa może wydawać się prosta, kiedy mówimy o drewnianych czy pluszowych zabawkach, jednak staje się bardziej skomplikowana, gdy w grę mogą wchodzić potencjalnie niebezpieczne substancje takie jak chemikalia czy broń. Zharmonizowany System ułatwia i ujednolica kontrolę wymagań, które muszą być spełnione przez wybrane grupy produktowe i egzekwowane w procesie przewozu/sprzedaży przez pracowników służby celnej. Pozwala to unikać opóźnień czy niezgodności prawnych wynikających z braku jednolitego sposobu interpretacji produktu.

Kolejnym niezwykle istotnym aspektem wymiany handlowej są oczywiście cła. Kody HS stanowią podstawę dla indywidualnej identyfikacji towarów, wykorzystywanych przez poszczególne kraje w procesie pobierania opłat.

Podstawa dla innych systemów

Spójrzmy na system wykorzystywany przez Stany Zjednoczone nazywany kodem HTS (Harmonized Tarrif Schedule). Składa się on z 10 cyfr, gdzie pierwszych 6 to uniwersalna numeracja HS. Pozostałe 4 cyfry są indywidualne dla Stanów Zjednoczonych. Pozwalają one na przypisanie wybranym produktom odpowiednich wartości ceł. Możliwa jest sytuacja, w której niemalże identyczne produkty w jednym kraju są rozróżniane i oznaczane poprzez przykładowo dodanie jednego zera do całego kodu, a w drugim państwie towary te należą do tej samej kategorii. W takim wypadku dobra znajomość kodów HS oraz ich indywidualnych rozszerzeń zabezpiecza strony przed niedopłatami lub niepotrzebnymi nadpłatami celnymi.

Przykładami systemów analogicznych do HTS są: Nomenklatura Scalona (kod CN) – stosowana jest w Taryfie Celnej Unii Europejskiej, TARIC – Zintegrowana Taryfa Wspólnoty Europejskiej czy EZT – Elektroniczna Taryfa Celna będąca krajową taryfą celną Republiki Federalnej Niemiec.

Jak się za to zabrać?

Dokładny spis kodów i ich interpretacji wraz z przewodnikiem znajduje się na oficjalnej stronie Światowej Organizacji Celnej. Warto jednak znać ogólną strukturę tego obszernego dokumentu. System podzielony jest na 21 sekcji, te zaś rozchodzą się na łącznie 96 rozdziałów zawierających w sumie 1200 nagłówków (i dalej podnagłówków). Pierwsze 4 cyfry dodatkowego kodu opisującego sam dokument oznaczają rozdział oraz nagłówek, zaś kolejne 2 po kropce – liczbę podnagłówków (które zostały dodane w razie potrzeby zawarcia większej liczby pozycji tj. kodów produktów). Przykładowo: HS code 0103.10 oznacza, że mówimy o pierwszym podnagłówku z trzeciego nagłówka rozdziału pierwszego – jak skomplikowany ten opis by się nie wydawał, jest on po prostu potrzebny do zapoznania się z tym niezwykle przydatnym dokumentem opisującym system HS.

Czy ja tego potrzebuję?

Mówi się, że każda przesyłka międzynarodowa powinna zawierać odpowiedni kod HS. Powinien on zostać podany na fakturze handlowej. Dzięki temu przyspieszone zostaną formalności celne, a dodatkowo zmniejszysz ryzyko opóźnień w dostawie, czy ponoszenia dodatkowych opłat. Odpowiedni kod możesz znaleźć w wielu internetowych wyszukiwarkach HS on-line (zarówno angielskich, jak i polskich). Dodatkowo możesz również znaleźć uproszczony szablon faktury (np. na stronie tnt.com).

W Unii Europejskiej stosuje się Scaloną Nomenklaturę (CN – Combined Nomenclature), która składa się z 8 cyfr. Pierwsze 6 stanowi kod HS, a pozostałe to właśnie cyfry CN. Czasami stosuje się dodatkowe jego rozszerzenie – kod Taric, który prezentuje dziesiąta i dziewiąta cyfra. Gdy w miejscu tych cyfr wstawiono „00”, oznacza to, że danego produktu nie ma w tej klasyfikacji.

Podsumowanie

Zharmonizowany System Oznaczania i Kodowania Towarów w skrócie HS umożliwia płynne prowadzenie międzynarodowej wymiany handlowej. Obowiązujący w ponad 200 państwach system jest podstawą do sporządzania globalnych i regionalnych statystyk dotyczących eksportu i importu dóbr. Dodatkowo jest ułatwieniem dla służb i urzędów celnych w obliczaniu stawek celnych dla konkretnych towarów. Należy pamiętać, że niektóre kraje „rozszerzają” standardowe kody o dodatkowe cyfry, w celu uszczegółowienia klasyfikacji (np. USA, Niemcy, czy Japonia), dlatego pomocnym elementem w poszukiwaniu odpowiedniego kodu jest korzystanie z internetowych wyszukiwarek.