W ostatnich latach nastąpiły nieznaczne zmiany struktury rosyjskiego eksportu. Cały czas dominują produkty mineralne, takie jak ropa, gaz i ich pochodne, jednakże pojawiło się szereg nowych produktów. Jedną z przyczyn było wprowadzenie dwustronnych sankcji na wymianę towarową. Jeśli kilka lat wstecz, rosyjski konsument na półkach sklepowych widział duży wybór importowanych produktów żywnościowych, to teraz ilość ich znacznie zmalała i częściowo zostały one zastąpione lokalnymi produktami. To samo odnosi się do przemysłowych produktów konsumpcyjnych. Kolejnym czynnikiem wpływającym na zmianę struktury eksportu było znaczące osłabienie rubla z 50 USD/RBL (koniec 2015) do 66 obecnie. Zmniejszyło to zdolności nabywcze konsumentów, a z drugiej strony pobudziło eksport.
Ogólne dane statystyczne
Według Federalnej Służby Celnej eksport Rosji w 2018 roku wyniósł 449 964 mln USD, co stanowi wzrost o 26,01% (92 881 mln USD) w porównaniu z rokiem 2017. Struktura eksportu towarów jest następująca:
- produkty mineralne,
- metale i produkty metalowe,
- produkty przemysłu chemicznego,
- produkty spożywcze i rolnicze,
- maszyny, urządzenia i pojazdy,
- drewno, celuloza i produkty papiernicze,
- kamienie szlachetne,
- zboże.
W ostatnich latach w Rosji pojawili się eksporterzy produktów i usług high-tech. To samo można przypisać branżom takim jak doradztwo, technologia komputerowa, turystyka, budownictwo, edukacja, usługi w dziedzinie transportu i towarów konsumpcyjnych. Do eksportu włączają się małe i średnie firm, czego wcześniej nie było.
Produkty spożywcze
Rosja eksportuje podstawowe produkty spożywcze takie jak zboża, ryby, olej słonecznikowy, mięso, cukier, a także produkty przetworzone: słodycze, konserwy, napoje, makaron, lody itp. W ostatnim okresie znacząco wzrósł eksport produktów spożywczych do Azji i krajów arabskich.
Rosyjską czekoladę i słodycze kupuje około 40 krajów z różnych regionów świata. W ciągu zaledwie dwóch lat Chiny stały się jednym z głównych importerów – w wielu tamtejszych supermarketach można spotkać produkty takich marek jak KrasnyiOktiabr, Yashkino, Slavyanka, Kolomenskoye. Około 60% eksportu Zjednoczonych Cukierników trafia na rynki krajów WNP (Wspólnoty Niepodległych Państw), Chin, Australii i Iranu. „Grupa KDV” (min. marki „Yashkino”, „Slavyanka”, „Kirieshki”) eksportuje produkty do Chin, Polski i Czech. Ostatnio wśród nabywców rosyjskich wyrobów cukierniczych odnotowano Meksyk (firma Edelweiss). Rosyjskie fabryki należące do międzynarodowych koncernów również eksportują swoje produkty – dla przykładu fabryka Vladimir Ferrero Russia dostarcza słodycze do Brazylii i Polski.
Eksport prostych produktów spożywczych tj., zboża, mięso, cukier, oleje roślinne, wymaga dużych inwestycji (często wspieranych przez państwo). Małe firmy lepiej odnajdują się w niszowych produktach (miodzie, jagodach, przyprawach i szerokim wachlarzu gotowych produktów), gdzie ważna jest umiejętność przygotowania wartościowego produktu zarówno pod względem smaku jak i walorów wizualnych, w tym opakowania. Jednym z najpopularniejszych produktów w 2017 roku była kolendra, w eksporcie której Rosja zajmuje pierwsze miejsce na świecie.
Drewno i jego obróbka
Ostatnio coraz bardziej popularne są produkty naturalne i przyjazne dla środowiska. Zwiększa się liczba konsumentów inwestujących w domy z drewna i wyposażenie z drewna.
Rosja pod tym względem ma sporą przewagę, posiada największe na świecie zasoby drewna przemysłowego. W lasach występuje uniwersalna w przemyśle sosna i świerk, odporny na zużycie modrzew, idealna na sklejkę brzoza, lity dąb i jesion, oraz liczne gatunki dekoracyjne. Każdego roku przyrost drewna jest trzykrotnie większy niż jego zużycie. Jest to ogromny potencjał, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że nowoczesna praktyka leśna pozwala stworzyć wydajną, bezpieczną dla natury produkcję, nawet na niewielkim, przystosowanym do tego obszarze.
Wiele przedsiębiorstw w kraju produkuje meble dla klientów zagranicznych. Jednym z takich producentów jest firma JSC „Foton”. Specjalizuje się w produkcji mebli ogrodowych, mebli do kawiarni oraz plenerowych. Tworząc produkty o europejskiej jakości, firma stała się rozpoznawalna w Skandynawii i Europie Środkowej. Z kolei mała fabryka mebli Silva w regionie Niżny Nowogród od dawna współpracuje z ZEA i dostarcza najwyższej jakości meble dla branży hotelarskiej.
Obuwie oraz odzież
W segmencie modowym widać wzrost eksportu nie tylko do krajów WNP ale także do EU. Wśród 10 największych importerów rosyjskiej odzieży znajduje się Polska, Francja, Wielka Brytania i Szwajcaria. Ciekawostką jest to, że ubrania wykonane w Rosji interesują nie tylko Europę, ale także Chiny. Ze względu na spadek kursu rubla, ceny rosyjskich produktów stały się niższe niż lokalne, w rezultacie chińscy przedsiębiorcy zaczęli nabywać rosyjską odzież w celu jej powtórnej sprzedaży.
Dobrą renomą szczycą się na rynku rosyjscy projektanci. Biorąc pod uwagę wysokiej jakości markowe ubrania, rosyjscy producenci odzieży są bardzo konkurencyjni, wyróżnia ich oryginalna prezentacją produktów i nietuzinkowa kolorystyka.
Perfumy i kosmetyki
Eksport rosyjskich kosmetyków i perfum w ostatnich latach również wykazuje stały wzrost. W pierwszej połowie 2018 roku wzrósł on o 40% w porównaniu do tego samego okresu w roku 2017 – dane wg. Russian Export Center (REC).
Głównymi nabywcami kosmetyków i perfum są kraje WNP. Wartość dostaw do Białorusi w pierwszej połowie roku wyniosła 69,1 miliona dolarów, Kazachstanu – 58,3 miliona, na Ukrainę – 39,6 miliona. Wzrosła również wartość dostaw do krajów Europy Wschodniej, głównie do Czech i Polski. Zainteresowanie rośnie również ze strony Chin oraz Wietnamu.
Eksport jest napędzany osłabieniem kursu rubla: coraz więcej firm zyskuje na zakupach kosmetyków w Rosji. Drugim powodem jest trend związany z produktami przyjaznymi środowisku. Dzięki temu koncern Natura Siberica wszedł na rynki zagraniczne. Firma podjęła pierwszą próbę sprzedaży zagranicznej w 2012 roku. Następnie firma uczestniczyła w targach kosmetycznych Cosmoprof, na których podpisała umowy na dostawę produktów do sklepów w Grecji oraz Hiszpanii. Produkty wspomnianej marki dostarczane są obecnie do kilkudziesięciu krajów – od Europy po Amerykę Łacińską, sprzedawane zarówno w lokalnych sieciach sklepów kosmetycznych, jak i w firmowych, a także za pośrednictwem Internetu. Natura Siberica nie jest jedynym przedstawicielem rosyjskiego rynku kosmetycznego, który z powodzeniem sprzedaje swoje produkty za granicą. Marki takich firm jak Green Mama, Neva Cosmetics, Splat cieszą się niemal taką samą popularnością.
Powyższe sektory są przykładem zmian, jakie zaszły w rosyjskim eksporcie i na co warto zwrócić uwagę w kwestii importu towarów z Rosji i szukaniu kontrahentów. Kolejnymi sektorami, które dokładają się do eksportu są: usługi finansowe, transport, eksport usług związanych z programowaniem, budownictwo, przemysł stoczniowy. Reasumując Rosja jest krajem bardzo zróżnicowanym o rozbudowanym rynku i szerokich możliwościach biznesowych. Warto jeszcze wspomnieć, że Rosja rządzi się swoimi własnymi zasadami odnośnie prowadzenia działań biznesowych, ale o tym wspomnimy później.
Wady i zalety prowadzenia biznesu w Rosji
Zalety
Konsekwencje problemów gospodarczych Rosji spowodowały, że rosyjskie przedsiębiorstwa zaczęły aktywnie zwiększać swoje obroty i wchodzić na rynki europejskie, azjatyckie i arabskie chcąc zdobyć nowych klientów i podnieść swój status w oczach konkurencji i potencjalnych klientów. Są zatem otwarte na nowe propozycje biznesowe.
Druga zaleta to tania energia. Jej ceny są dosyć istotne, gdyż generalnie jej udział w kosztach szeregów towaru jest stosunkowo wysoki.
Trzeci to wynagrodzenie pracowników. Przeciętne wynagrodzenie w Rosji w dolarach wynosi 450 USD miesięcznie, a na przykład w Chinach kwota ta wynosi 750 USD. Biorąc pod uwagę stosunkowo wysokie kwalifikacje ludności regionów przemysłowych Rosji, a także dostępność tanich surowców naturalnych, terytorium Rosji staje się coraz bardziej interesujące dla transferu i lokalizacji zagranicznych firm skupionych na eksporcie produktów z różnych branż.
W związku z powyższym możemy śmiało stwierdzić, że składanie zamówień na różnego typu produkty jest teraz w Rosji bardzo opłacalne.
Wady
Rosyjscy przedsiębiorcy w ostatnich latach doświadczyli drastycznych zmian w gospodarce swojego kraju, ze względu na wprowadzenie zachodnich sankcji wobec wielu tamtejszych towarów. Wiele obszarów działalności gospodarczej było dotkniętych procesami polityki zagranicznej państw, dotyczy to zarówno większych firm jak i mniejszych przedsiębiorstw. Ograniczenia ekonomiczne znacząco wpłynęły na poziom życia.
Poważną przeszkodą w eksporcie z Rosji do Europy jest niespójność technicznych standardów jakości towarów przyjętymi przez Unię Europejską.
W Rosji funkcjonuje znaczące powiązanie administracji państwowej z biznesem. Nieformalnie wyżsi urzędnicy administracji państwowej dzielą wpływy biznesu w danym regionie. Zatem istotne jest rozpoznanie w praktyce sytuacji w konkretnym sektorze i konkretnym regionie geograficznym. Sądy są zależne od administracji i nie należy oczekiwać obiektywnego werdyktu. Windykacja należności jest szczególnie trudna, zatem lepiej nie doprowadzać do takiej sytuacji.
Kolejną negatywną kwestią jest czynniki mentalności biznesowej. Zilustrujemy to na przykładzie procesu podejmowania decyzji, nieufności do nowego i izolacja co wpływa na prowadzenie biznesu. W biznesowej praktyce firm z UE, aby uzyskać odpowiedź na nurtujące cię pytanie, lub rozwiązać jakiś problem, skontaktujesz się z menedżerem w ciągu 1-2 minut, a sekretariat pomoże Ci znaleźć właściwy kontakt w firmie, nawet jeśli twoja znajomość języka obcego jest na niskim poziomie. W Rosji zadaniem osób odbierających tego typu próbę kontaktu jest pilnowanie spokoju firmy. Połączenie się z kadrą zarządzającą może okazać się czasochłonne i nie przynieść pożądanych rezultatów. Rynek rosyjski wymaga umiejętności selekcji tego czego chcemy się dowiedzieć w taki sposób, aby uznane to zostało za istotne i ważne w oczach tamtejszego kontrahenta. Ułatwi to kontakt i zaoszczędzi sporo czasu.
Podsumowanie
Reasumując, handel z Rosją i wchodzenie na tamtejszy rynek ma wiele plusów i jest korzystne, lecz wiąże się z koniecznością przeprowadzenia szeregu niezbędnych wstępnych działań i zabezpieczenia swojego interesu. Niezbędne jest przeprowadzenie krótkiego badania rynku, bardzo wiele możliwości daje tu internet. Dzięki temu można wyrobić własną opinię i zestawić ją z rynkiem docelowym i odnaleźć najlepiej obiecujące sektory, czy też te których potencjał nie jest jeszcze w pełni wykorzystany, a co za tym idzie zbadanie tendencji rozwojowych sektora gospodarki, w który planujesz zainwestować.
Ze strony rosyjskiej, dalszy rozwój eksportu wymaga wysiłków wszystkich podmiotów rynku: producentów, sprzedawców, logistów i agencji rządowych. Konieczne jest rozwinięcie świadomości rosyjskich producentów, aby zrozumieli co dokładnie można sprzedać i gdzie, aby mogli zintegrować swoje działania z globalnymi platformami.
