W drugiej połowie ubiegłego roku, ogłoszone zostały ostateczne wyniki polskiego eksportu w 2016 r. w odniesieniu do każdego z województw. Który region odnotował najwyższy przychód z eksportu, a który najniższy? Które województwo notuje najbardziej dynamiczny wzrost eksportu na przestrzeni siedmiu ostatnich lat?
Zanim jednak przejdę do prezentacji wyników, kilka kwestii wymaga wyjaśnienia. W statystyce handlu zagranicznego dane pozyskiwane są z wielu alternatywnych źródeł i niektórych z nich nie można przypisać do konkretnych województw. Brak możliwości przypisania do konkretnego województwa dotyczy również firm zagranicznych (oraz ich wyników) mających w Polsce jedynie przedstawiciela fiskalnego. Dane te prezentowane są w kategorii „Nieokreślone”. W poniższych zestawieniach nie zostały one jednak ujęte. Ich wartość w ubiegłym roku wyniosła powyżej 162 mld PLN, a zatem zdominowała ona wiodące województwa w kraju.
Ponadto, zaprezentowane dane mogą nie być kompletne, co wynika z faktu stosowania tzw. progów statystycznych mających na celu zmniejszenie obciążeń tego typu dla firm zobowiązanych do składania deklaracji do systemów INTRASTAT i EXTRASTAT. W wyniku jego zastosowania, ograniczono liczbę podmiotów, które są zobowiązane do składania deklaracji do ok. 12% wszystkich podmiotów, jednakże których obrót towarowy w ujęciu wartościowym wynosi ok. 98% łącznego obrotu z krajami należącymi do UE. Obroty podmiotów, które nie są zobowiązane do składania deklaracji INTRASTAT szacowane są na podstawie informacji pochodzących z systemu VAT UE.
Należy także zwrócić uwagę, że to województwo, w którym firma ma swoją siedzibę, nie oznacza, że z tego właśnie województwa rzeczywiście są wywożone bądź przewożone towary.
Wyniki polskiego eksportu w 2016 roku
Przejdźmy jednak do konkretów. Polski eksport w 2016 r. wyniósł ponad 785 mld PLN. Notuje on od lat stałą zwyżkę. Dla przykładu jeszcze w 2010 r. miał on wartość ok. 472 mld PLN. Najwyższy kwotowy wzrost na przestrzeni analizowanego okresu miał miejsce w 2011 r., kiedy to wartość eksportu była o ok. 80 mld PLN wyższa niż w poprzednim roku.
Wyniki w podziale regionalnym uwidaczniają nam dwóch zdecydowanych liderów, tj. województwo śląskie oraz mazowieckie. To pierwsze, po czterech latach, odzyskało pozycję lidera regionalnego eksportu i w 2016 r. wygenerowało ono wartość 103,9 mld PLN, podczas gdy Mazowsze zanotowało wartość 103 mld PLN. Kolejną pozycję zajęło województwo wielkopolskie, a za nim dolnośląskie.
Na drugim biegunie uplasowało się województwo podlaskie z rezultatem 8 mld PLN, a zatem z rezultatem niemal trzynastokrotnie (!) niższym niż liderujące regiony. Wyprzedzone ono zostało nieznacznie przez województwo świętokrzyskie. Te dwa regiony jako jedyne, nie przekroczyły wartości 10 mld PLN przychodu. Warto zauważyć, że wśród regionów o najniższym przychodzie z eksportu, znajdują się cztery województwa z obszaru Polski Wschodniej oraz województwo opolskie.
Eksport regionalny w poprzednich latach
Na przestrzeni lat 2010 – 2016 r. wszystkie regiony notowały wzrost eksportu, aczkolwiek miał on różne wartości. Najwyższy wzrost zanotowała Wielkopolska (o ponad 35 mld PLN), drugim regionem w tym ujęciu było Mazowsze (ponad 31 mld PLN), natomiast trzecim Śląsk (ok. 28 mld PLN). Najniższy wzrost wartości zanotował region Podlaski (ok. 3 mld PLN), wyprzedzony nieznacznie przez województwo świętokrzyskie (ok. 4,4 mld PLN) oraz województwo lubelskie (4,9 mld PLN).
W ujęciu indeksowym (dane za 2010=100), najwyższy wzrost w 2016 r. zanotowało województwo łódzkie (200), podkarpackie (190), świętokrzyskie (188), podlaskie (181) oraz warmińsko – mazurskie (180). A więc pomimo najbardziej dynamicznego wzrostu, wymienione województwa Polski Wschodniej i tak osiągają najniższe wskaźniki wartości eksportu w kraju. Z drugiej strony, najmniej dynamiczny wzrost zaobserwowano w województwie dolnośląskim (123), śląskim oraz kujawsko – pomorskim (po 138).
Zmiany wartości eksportu poszczególnych województw miały wpływ na pozycje przez nie zajmowane w klasyfikacji regionalnej eksportu, choć należy zauważyć, że na przestrzeni lat poszczególne województwa notowały zasadniczo zbliżone pozycje. Jedynie trzy województwa utrzymały swoje pozycje przez cały analizowany okres, tj. pomorskie, małopolskie oraz warmińsko – mazurskie. Największy spadek zanotowało województwo kujawsko – pomorskie, tj. z pozycji 7 w 2010 r. na pozycję 10 w 2016 r., a najwyższy wzrost województwo podkarpackie (z pozycji 11 w 2010 r. na pozycję 8 w 2016 r.).
Podsumowanie
Eksport regionalny jest bardzo zróżnicowany. Z jednej strony mamy dwa wiodące regiony (województwo śląskie oraz mazowieckie), natomiast z drugiej obszar makroregionu Polski Wschodniej notujący od kilku do kilkunastu razy niższy eksport aniżeli liderzy. Dysproporcje te są jeszcze bardziej widoczne, gdy zauważymy, że liderujący w 2016 r. region śląski zanotował wówczas wartość eksportu przewyższającą sumę siedmiu regionów o najniższej wartości eksportu w kraju. Stąd też szczególnie ważne jest wspieranie regionów gorzej radzących sobie w tej dziedzinie, czemu służą specjalne dedykowane instrumenty finansowania, jak chociażby działania 1.2 Programu Operacyjnego Polska Wschodnia – Internacjonalizacja MŚP.
