Rękojmia a gwarancja – poznaj różnice i dowiedz się, jakie prawa przysługują Ci jako konsumentowi przy zakupie wadliwego produktu. Chroń swoje interesy!
Zakup nowego produktu, czy to elektroniki, sprzętu AGD, czy nawet ubrania, wiąże się z oczekiwaniem jego bezproblemowego działania.
Niestety, zdarza się, że nabyta rzecz okazuje się wadliwa. W takiej sytuacji konsumentowi przysługują określone uprawnienia. Najczęściej słyszymy o rękojmi i gwarancji, jednak terminy te bywają mylone. Czym się różnią i które z nich jest korzystniejsze dla kupującego?
Rękojmia – ustawowa ochrona kupującego
Rękojmia za wady fizyczne lub prawne rzeczy sprzedanej to ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego. Oznacza to, że wynika ona bezpośrednio z przepisów Kodeksu cywilnego i sprzedawca nie może jej wyłączyć ani ograniczyć w przypadku sprzedaży konsumenckiej (choć w relacjach B2B jest to możliwe).
Co to jest wada fizyczna? Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz jest niezgodna z umową, jeżeli:
- Nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia.
- Nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór.
- Nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia.
- Została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Jakie uprawnienia daje rękojmia? Jeśli zakupiony towar ma wadę, konsument może żądać od sprzedawcy:
- Naprawy towaru.
- Wymiany towaru na nowy, wolny od wad.
- Obniżenia ceny (w proporcji, w jakiej wartość rzeczy wadliwej pozostaje do wartości rzeczy bez wady).
- Odstąpienia od umowy (tylko jeśli wada jest istotna).
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie krócej jednak niż do roku od dnia wydania rzeczy.
Gwarancja – dobrowolne zobowiązanie
Gwarancja jest dobrowolnym oświadczeniem dotyczącym jakości towaru, złożonym przez gwaranta. Gwarantem może być producent, importer, dystrybutor lub sam sprzedawca. Warunki gwarancji, w tym czas jej trwania i zakres odpowiedzialności, określa dokument gwarancyjny (np. karta gwarancyjna).
Gwarancja nie jest obowiązkowa – to dodatkowe uprawnienie, które może, ale nie musi być udzielone. Jeśli jest udzielona, określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w oświadczeniu gwarancyjnym.
Rękojmia vs. Gwarancja – kluczowe różnice
Choć obie instytucje mają na celu ochronę kupującego, istnieją między nimi zasadnicze różnice.
Podstawą rękojmi są przepisy Kodeksu cywilnego, co czyni ją ochroną ustawową. Gwarancja natomiast jest dobrowolnym oświadczeniem gwaranta, ma więc charakter umowny.
W przypadku rękojmi podmiotem odpowiedzialnym jest zawsze sprzedawca. Przy gwarancji odpowiedzialność ponosi gwarant, którym może być producent, importer, dystrybutor lub nawet sam sprzedawca.
Okres ochrony przy rękojmi wynosi zazwyczaj dwa lata od wydania rzeczy (lub minimum rok dla rzeczy używanych, jeśli tak strony postanowią). W przypadku gwarancji czas jej trwania jest określony w dokumencie gwarancyjnym i może być różny.
Również zakres odpowiedzialności przy rękojmi jest szeroko zdefiniowany przez ustawę, podczas gdy przy gwarancji jest on kształtowany przez treść oświadczenia gwarancyjnego.
Co najważniejsze, rękojmia jest obowiązkowa w stosunkach z konsumentem i sprzedawca nie może jej wyłączyć ani ograniczyć. Gwarancja jest natomiast całkowicie dobrowolna.
„Konsumenci często mylą pojęcia rękojmi i gwarancji, a są to dwie odrębne instytucje chroniące ich prawa” – radzi Michał Wardeński, radca prawny. „’Znajomość uprawnień wynikających z rękojmi jest fundamentalna, gdyż jest to odpowiedzialność sprzedawcy wynikająca wprost z przepisów. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się ze specjalistą z zakresu prawa cywilnego’.”
Wybór należy do konsumenta
Ważne jest, aby pamiętać, że skorzystanie z uprawnień z tytułu gwarancji nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień wynikających z rękojmi. Oznacza to, że konsument może wybrać, z którego trybu chce skorzystać. Jeśli np. warunki gwarancji są mniej korzystne lub gwarancja wygasła, a nie minął jeszcze okres odpowiedzialności z tytułu rękojmi, konsument nadal może dochodzić swoich praw od sprzedawcy.
Podsumowanie
Zrozumienie różnicy między rękojmią a gwarancją jest kluczowe dla skutecznego dochodzenia swoich praw w przypadku zakupu wadliwego produktu. Rękojmia stanowi silne, ustawowe narzędzie ochrony konsumenta, podczas gdy gwarancja jest dodatkowym, dobrowolnym świadczeniem. Świadomy konsument to konsument, który potrafi efektywnie korzystać z przysługujących mu uprawnień.
